آذری

متن زیر چکيده اي است از کتاب آذري يا زبان باستان آذربايجان نوشته زنده ياد احمد کسروي.
احمد کسروي خود متولدآذربايجان میباشد و جملات زیر عينااز کتاب ایشان نقل ميشود.
از چهار هزار سال پيش قوم آريان از سرزمين هاي سرد شمالي که در ان ميزيسته اند بسوي اروپا و فلات ايران که هوائي معتدل تر داشته کوچي گسترده را آغاز کرده اند.دسته هائي از انها که به فلات ايران رسيدند و در اينجا نشيمن گرفتند از سه تيره ماد،پارس،پارت بودند.
دسته بزرگي از ايشان که ماد ناميده ميشدند شمال غربي ايران را که اکنون آذربايجان وشهرهاي همدان و کرمانشاهان و قزوين و اسپهان و تهران در انجاست فرا گرفتند و اين زمينها بنام ايشان سرزمين ماد خوانده ميشد که آذربايجان (ماد خرد) و ان بخش ديگر ماد بزرگ بوده.
اما واژه آذربايجان(آتورپاتگان) چنانکه گفتيم اين واژه از زبان آريائي نخستين امده و خود دليلي محکم براين است که مردم ديرين آذربايجان جز از نژاد اير(آريائي) نبوده اند.اين واژه از سه قسمت (آتور)،(پات)،(گان) تشکيل شده:
1:آتور اين کلمه بمعني اتش و خود همان است که امروز آذر يا همان اتش گفته ميشود...
2:پات که در اپتدا پاد و پاذ بوده است و بمعني نگهباني کردن و پاسداري از چيزي است آرماني....
3:گان بمعني جايگاه و سرزمين و خاک اجدادي و....
بدينسان ميتوان معني کامل انرا چنين دريافت،آتروپاتگان = سرزمين نگهبانان آتش(مقدس)
که البته وجود تيره مغان و آتشکده شاهي آذرگشسپ(شيز) در اين سرزمين بي مناسبت با اين نام نيست....
ترکان در زمان اشکانيان رو بسوي غرب اوردند اما نيرومندي پادشاهي اشکاني انها براند و از نزديک شدن انها به نجد ايران جلوگيري کرد اين روند نيز بوسله امپراطوري ساساني ادامه داشت و ترکان جز غارت هاي مقطعي و تجاوزات محدود به خاک ايران کاري از پيش نبردند.....
بنابراین اذربايجان تاسده هاي اوليه هجري مردمش جز از نژاد آرين نبوده اند و پيداست که تا قرن ششم هجري زبان مردمان ان ديار آذري( آريائي مادي) بوده(قابل توجه پان ترکهائي که علاقه دارند بابک خرمدين را ترک نشان دهند)،
آنچه امروز بر ما روشن است زبان ترکي و مردمان ترک از زمان سلجوقيان و از راه کوچ ايلهاي ترک به اين ديار در امده است و پيش از ان در تاريخ نشاني از بودن ترکان در اذربايجان ديده نميشود.
اما سیر تحول زبان و گویش ترکی داستانی بلند دارد که مجال این گفتار نیست.
چیزی که جالب است تعصب بیش از حد گروهی است که حتی کوچکترین اطلاعی از متن یا محتوی یک مقاله ندارند. ولی بابت انچه توهین خطابش میکنند قادرند چه ها کنند.