با توجه به اینکه رشته مهندسی برق نسبت به ۳۰ سال پیش به طور کلی متحول شده است، بنابراین ضروری است که نظام آموزشی مهندسی برق نیز کاملا متحول شود. اما نظام آموزشی فعلی (شکسته شدن مطالب رشته مهندسی برق در دروسی با عناوینی مثل الکترونیک ۱، ۲ و ۳ یا مدار ۱ و ۲ و ...) هنوز همان نظام آموزشی ۳۰ سال پیش است و دروس رشته برق (غیر از دروس جدید که معمولا مربوط به سالهای آخر یا دوره کارشناسی ارشد هستند) همانی هستند که ۳۰ سال پیش بودند.
در نتیجه لازم به نظر می‌رسید که این نظام آموزشی مورد تجدید نظر اساسی قرار گیرد. بنابراین از حدود ۳ سال پیش در دانشکده برق دانشگاه صنعتی شریف کمیته‌ای برای اینکار تشکیل شد و مامور تهیه برنامه کاملا جدیدی برای آموزش مهندسی برق در دوره لیسانس گردید. من از نزدیک شاهد حجم بسیار وحشتناک کار و مباحثی بودم که برای این برنامه‌ریزی انجام شد. دلیل اینکه حجم کار بسیار بالا بود، این بوده که به هر حال حذف یا خلاصه‌کردن بسیاری دروس مورد مقاومت بسیاری از افراد قرار می‌گرفت. همچنین برخی دروس (مثل مباحث فعلی درس مدار ۲) به دلیل اینکه جزء دروس امتحان کارشناسی ارشد بودند، و این برنامه فعلا فقط متعلق به دانشگاه شریف است، نمی‌شد آنها را به طور کامل از برنامه حذف کرد. همچنین طبیعی بود که هر گرایش علاقه داشت که بیشترین دروس مربوط به خود را در برنامه اجباری (۵ ترم اول که هنوز دانشجویان گرایش خود را انتخاب نکرده‌اند) بگنجاند. مثلا من خودم با حذف درس میکروپراسسور از فهرست دروس اجباری همه گرایشها مخالف بودم، و معتقد بودم که همه مهندسین برق باید آنرا بدانند، ولی در نهایت این درس از لیست دروس اجباری حذف شد (و حتی گروه مخابرات آنرا در لیست دروس اختیاری خود نیز قرار نداد!). به هر حال تعداد کل واحد دوره کارشناسی برق به ۱۴۰ واحد محدود بود و مباحث رشته برق نیز بسیار گسترده شده است و برخی مباحث به ناچار باید حذف می‌شدند.
در این برنامه جدید به ۴ گرایش برق (مخابرات، الکترونیک، قدرت و کنترل) دو گرایش دیگر نیز اضافه شد (سیستمهای دیجیتال و مهندسی پزشکی). برنامه مراحل نهایی خود را می‌گذراند و قرار است از مهرماه برای دانشجویان ورودی ۸۶ اجرا شود.
از نکات جالب برنامه جدید اضافه‌شدن یک درس ۴ واحدی (۳ واحد درس و ۱ واحد آزمایشگاه) در ترم اول دوره لیسانس است با عنوان «مبانی مهندسی برق» که هدف آن آشنایی کلی دانشجویان با مباحث رشته برق و به طور عملی است. آزمایشگاه آن آزمایشگاه جالبی است و دانشجو در آن مداراتی مثل مدارات دیجیتال ساده، فرستنده و گیرنده ساده و کنترل‌کردن یک ربات ساده را به طور عملی انجام خواهد داد. در نتیجه در همان ترم اول دانشجو یک دید کلی (تکنسینی) از همه گرایشهای رشته برق پیدا می‌کند که پس از آن مباحث را به طور عمیقتری فرا خواهد گرفت.
این برنامه جدید را می‌توانید از اینجا دانلود کنید. دلیل اینکه من آنرا اینجا گداشتم آنست که اگر دوستان که همگی صاحبنظر هستند در این مورد نظری دارند بدهند، و هنوز برنامه در حال بازنگری نهایی است و امکان اعمال پیشنهادات وجود دارد. همچنین لطفا آنرا به سایر دوستانی که می‌شناسید (از هر دانشگاهی) اطلاع دهید تا نظرات بیشتری در تهیه آن اعمال شود.
۱۰ نظر:
اول که نوشته مسعود را خواندم فکر کردم خیلی درسها تغییر کرده، اما با یک نگاه کلی حداقل حدود 90 درصد عناوین بدون تغییر مانده بود، تا آنجا که یادم می آید کتابها هم ظاهرا خیلی عوض نشده است.
جالب برای من توصیه به دانشجویان برای گذراندن دروس اقتصاد، مدیریت و صنایع است. مسعود جان اگر دانشجویان راهنمایی خواستند من به طور خاص درس اصول علم اقتصاد را که دکتر نیلی ارائه می کند توصیه می کنم.
یکی دو سال پیش دانشکده برق اینجا (EPFL) درس جدیدی را ارائه کرده که شاید برای مسعود جالب توجه باشد. در این درس (عنوانش درست یادم نیست) به دانشجویان سه مهارت مهم و پرفایده در طول تحصیل/کار در رشته برق را یاد می‌دهند: Matlab, SPICE , VHDL. ایده این بوده که به جای اینکه در کلاسهای درسهای تخصصی هر استادی به سلیقه خودش کمی در مورد این برنامه‌ها صحبت کند و یا بدتر از آن، بدون هیچ زمینه‌ای انتظار داشته باشیم دانشجویان خودشان کار با این نرم‌افزارها را یاد بگیرند، یک درس برای آنها بگذاریم تا مبانی کار با این برنامه‌ها را درست یاد بگیرند و بعدها بتوانند از این مهارت‌ها در حل تمرین‌ها و انجام پروژه‌ها استفاده کنند.
فرشاد جان
اگر نگاه دقیقتری بیندازی می‌بینی که خیلی تفاوت کرده است. در واقع مثلا دیگر درسی با نام مدار ۱ یا ۲ و الکترونیک ۱ و ۲ و ۳ و ماشین الکتریکی ۱ و ۲ و ... نداریم. البته همه این مطالب رشته برق به هر حال باید تدریس شوند. اما تغییری که کرده این است که کل مطالب مورد بازنگری قرار گرفته، همپوشانی‌ها و مطالب غیرضروری حذف شده و کل مطالب در قالب اسامی جدید شکسته شده است. تغییر خیلی زیاد به هرحال ممکن نیست، که کنکور فوق‌لیسانس یکی از عواملش است (عامل دیگر هم این است که به هر حال همان رشته است).
در مورد دروس اقتصاد و مدیریت اگر به برنامه دقت کنیم، می‌بینیم که چیزی فراتر از توصیه بوده است. در واقع دانشجو اجبارا باید دو درس (۶ واحد) از این دروس را بگذراند. تنها انعطاف آنست که خود این دو درس تعیین نشده و به اختیار دانشجو واگذار شده است.
تغییر دیگری که شده اینست که آزمایشگاهها حتما باید با درس هزمان باشند، چیزی که برای ما صنعتی‌اصفهانی‌ها (که با کیفیت بالای آنجا درس خوانده‌ایم) عادی است. اما در شریف، دانشجو الکترونیک ۳ را هم پاس می‌کرد، بدون اینکه قیافه ترانزیستور را دیده باشد که چه شکلی است! آز مدار منطقی هم همینطور بود و بچه‌ها در ترمهای آخر آنرا می‌گذراندند.
خوب مسعود جان اینها همان 10 درصدی است که من هم گفتم تغییر کرده :)
دروس طرح پست وخط را ندیدم در صورتی که بودجه های
میلیاردی صرف چنین کارهایی میشود و مهندسین زیادی در این زمینه ها فعال هستند.درس تاسیسات الکتریکی نیز وجود ندارد , در صورتی که افرادی که در نظام مهندسی ساختمان فعالند به این درس احتیاج دارند. فکر میکنم باز به جنبه تئوری بیشتر توجه شده تا جنبه عملی.لزومی برای گذراندن سیستم مخابراتی برای یک قدرتی نیست. یک رشته بنام مکاترونیک هم در دانشگاه مالک اشتر فعال شده فکر میکنم تا حدودی عملی تر باشد .
One problem of engineering education is that faculty want to clone themselves! They consider a successful graduate as someone with PhD who ends up in academic research in a research oriented university.
We mainly teach students ‘engineering science’ not ‘engineering design’. They might be prepared for graduate studies in western universities but lack skills needed for a professional engineer, either in Iran or other countries. Think of two words: ‘design’ and ‘innovation’. How much do we focus on deign and innovation in our curriculum?
Adding some economy, finance, management, and communication courses is good. Adding more co-op activities is chance to practice some of these skills in a real environment.
At the University of Cincinnati (UC started coop in 1906) students spend 4-6 quarters in industry. Every course is offered twice per year. After the first year half of class will be in co-op while the other half is in school, and they rotate. In the fifth year they stay in school and work on their senior design project (capstone). Also, almost every course has a team project and that’s a main portion of final grade….
my 2 cents
این کامنت را نیم جدی و نیم طنز در نظر بگیرید:
در رابطه با نظر مسعود غفاری باید بگویم این نشان می دهد هر دو سیستم آموزشی مورد بحث به خوبی نیازهای مخاطب خود را برطرف می کند.
سیستم دانشگاه جاری شما نیازهای مهندسانی که عمدتا می خواهند در صنعت مشغول به کار شوند و سیستم دانشگاههای ایران نیاز فارغ التحصیلانی که از سال دوم لیسانس به فکر امتحان فوق و گرفتن پذیرش از دانشگاههای آمریکا هستند.
یادم می آید سال 1378 یا 79 وقتی یکی از دوستانم که ورودی 69 الکترونیک شریف بود داشت می رفت آمریکا، گفت من آخرین الکترونیک 69 شریف هستم که دارم از کشور خارج می شوم.
در رابطه با کامنتهای مسعود و فرشاد باید بگویم که نگرشی (بسیار قوی) در دانشگاه صنعتی شریف وجود دارد و آن اینکه «کار ما اصلا همین است». یعنی به هر حال تعدادی از ایرانیان باید تئوریسین و محقق دانشگاهی در بالاترین سطح بین‌المللی شوند (چه در ایران چه در خارج)، و ماموریت ما در دانشگاه شریف پرورش این دسته از افراد است. یعنی اینطور تصور می‌کنند که هر دانشگاهی ماموریتی دارد، و ماموریت دانشکده برق دانشگاه شریف نیز این است (من در مورد این دیدگاه قضاوتی ندارم). به همین دلیل است که در این دفترچه جدید نیز در بخش اول هدف (vision) و ماموریت (mission) دانشکده نوشته شده است، و فکر نکنید که این قسمت همینطوری بوده است. هر جمله این قسمت (بلکه کل برنامه) ساعتها بحث و دعوا برده است.
نکته‌ای که من خودم باید اضافه کنم، اینست که با وجود همه تبلیغات منفی در مورد عزیمت دانشجویان شریف به خارج از کشور، در حال حاضر مدیریت تعداد زیادی از مهمترین صنایع کشور بر عهده فارغ‌التحصیلان دانشگاه شریف است. لیست دقیق یادم نیست، ولی ظاهرا فولاد مبارکه و ایران‌خودرو از این جمله‌اند. از طرفی بسیاری از اساتید دانشگاههای طراز اول کشور نیز حداقل یک مقطع در دانشگاه شریف درس خوانده‌اند. کلا دانشگاه شریف در کشور بسیار تاثیرگذار بوده است (با وجود عمر و وسعت نسبتا کمش از نظر تعدد رشته‌های دانشگاهی).
خطوط کلی برنامه جدید خوب و متناسب با نیازهای روز طراحی شده و تنها موردی که من مشاهده می کنم عدم تاکید بر آموزش زبان انگلیسی و مقاله نویسی استاندارد است. بنظر من اگر امکان داشت که آموزش در چهار ترم آخر به زبان انگلیسی ارائه می شد انطباق بیشتری با اولین هدف دانشکده مبنی بر "تربیت مهندس در عالیترین سطح بین اللملی" بود.
ارسال یک نظر