جنگ و ما

جنگ برای هر یک از ما یعنی یادآوری هشت سال از خاطرات دوران کودکی و نوجوانی. من کلاس سوم دبستان بودم که جنگ شروع شد و کلاس دوم دبیرستان بودم که تمام شد. هر یک از ما خاطرات و تجربه های مختلفی از جنگ داریم. برای کسی در موقعیت من که در خانه همبازی نداشتم، در شبهای بلند زمستان که تلویزیون هم با دو شبکه به زحمت هر شب 2 ساعت برنامه سرگرم کننده داشت، جنگ خودش شده بود یک سرگرمی و یادم می آید من که عاشق اعداد بودم، یک دفترچه کوچک داشتم و هر شب آمار تلفات عراقی ها را که اخبار می گفت می نوشتم. تانک، توپ، هواپیما و حتی کشته و زخمی برای من یک مشت عدد بود. بعد از سه چهار هفته توی عالم کودکی به خودم گفتم انگار هر چه از این عراقیها می کشند تمام نمی شود و دیگر رها کردم و ننوشتم.
بزرگتر که شدیم بمباران و موشک باران شهرها شروع شد و شبها که همسایه ها با شنیدن صدای آﮊیر می ریختند توی کوچه برای ما هم فرصت خوبی بود تا کمی شیطنت کنیم.
جنگ که تمام شد من تازه داشتم با واقعیت آن آشنا می شدم. آدمهایی را از نزدیک دیدم و شناختم که از جنگ آمده بودند و برخی از آنها چنان بودند که اصلا تصور اینکه اینها می توانند بجنگند (و احتمالا کسی را بکشند) برایم غیرممکن بود. چند تا از آنها دوستان صمیمی آینده ام شدند یکی از بهترینشان الان توی استان ایلام کار می کند، مهندسی عمران - آب گرفت و آنجا توی کارگاه ساخت یک سد کار می کند. یادش به خیر می خواست کنکور بدهد ولی گرفتن دیپلم برایش مشکلتر بود راهنمایی اش کردم و رفت دیپلم ادبی گرفت (چون قبلا دو سه سالی درس حوزه خوانده بود خیلی راحت قبول شد) و بعد کنکور داد و دانشگاه خواجه نصیر قبول شد.
اما چرا یاد جنگ افتادم. گزارش گردهمایی را که خواندم رسیدم به نام امرالله حیدری و دیدم کیوان نوشته است به دلیل سرطان خون فوت کرده است. یادم آمد که احتمالا یکی از دوستانی است که رزمنده بود و حدس زدم که ممکن است بیماریش با جنگ مرتبط باشد. از سعید محسنی در هر دو مورد سئوال کردم و تایید کرد که بله او رزمنده بود و احتمالا فوتش هم مرتبط با جراحات شیمیایی. اگر یادتان باشد رزمنده ها آن روزها حداقل در دانشکده ما بسیار از جمع کناره می گرفتند و فکر می کنم دلیل اصلی آن هم سهمیه و استفاده از امتیاز خاص برای ورود به دانشگاه بود.
وقتی حدود دو هفته پیش دیدم چطور این طرف دنیا شصتمین سال حمله به نورماندی (D-Day) که نقطه آغاز شکست آلمانها بود را جشن می گیرند و از یک سری پیرمرد که همگی بالای هشتاد سال داشتند به عنوان قهرمان ملی تقدیر می کنند بیشتر توجهم به این موضوع جلب شد. در تمام شهرهای انگلستان بنای یادبود سربازان کشته شده در جنگ دارند و مردم احترام قابل توجهی برای آن قائلند و در روزهایی از سال گلهای کاغذی قرمر به سینه می زنند تا خاطره کشتگان جنگ برای دفاع از میهن را گرامی دارند. تمام اینها بیشتر فکرم را به موضوع همکلاسمان و نوع برخورد ایرانیان با موضوع جنگ مشغول کرد.
قضاوتم این است که اشتباهی که در ایران صورت گرفت این بود که با جنگ برخورد بیش از اندازه ایدئولوﮊیک شد. به هر حال به کشور حمله شده بود و برای دفاع باید عده ای می رفتند و احتمالا از جان خود می گذشتند ولی برخورد ایدئولوﮊیک با جنگ هر چند ممکن است باعث اقبال گروهی برای رفتن به جنگ شده باشد ولی توجه نکردن به عنصر ملیت و تمامیت ارضی در اقبال عمومی مردم به کسانی که به نوعی خود را در جنگ فدا کردند تاثیر گذاشت. به هر حال دفاع از میهن به دفاع از نظام سیاسی تنزل کرد و باقی قضایا ...
اینها همه بهانه ای بود برای یاد آوری یاد یکی از آنها که مدتی با ما همکلاس بود: امرالله حیدری. روحش شاد.